نجمه امینی| مسجد آلرسول (ص) معروف به «آلعبا» یکی از مساجد قدیمی منطقه ۷ است که عمری نزدیک به ۵۴ سال دارد. این مسجد در سال ۴۴ در زمینی به مساحت ۲۴۰ متر با وقف حاجغلامحسین عربپور و کمک خیران محله بنا شده است.
حالا با گذر سالها از عمر این مسجد و قدیمی شدن آن، همه اهالی آن را به مسجد آلعبا میشناسند؛ مسجدی که نمازگزارانش بنا به یک رسم قدیمی الهامگرفته از امامجماعتش، مرحوم حاجآقای شمیرانی، با عبا نماز میخوانند. در ادامه این گزارش، با سایر رسمهای این مسجد و سابقه آن بیشتر آشنا میشویم.
حاجمحسن شمیرانی، امامجماعت نسبتا جوان مسجد آلرسول (ص) است که حدود ۳۴ سالی است به قول خودش، پناهنده حضرت رضا (ع) شده است و به همراه خانواده در مشهد زندگی میکند.
اصالتا تهرانی است و گویا در سال ۶۰ برای تحصیل در مدرسه علمیه امامصادق (ع)، بار سفر به مشهد میبندد. او در طول دوره تحصیل از محضر استادان بزرگی همچون آیتا... نصراللهی و آیتا... سبزواری بهره گرفته است.
امامجماعت مسجد آلرسول (ص) به ارتباط خوب و باصفایش با مردم و نمازگزاران مشهور است و به قول یکی از نمازگزاران، او واقعا مردمدار است و به درد مردم رسیدگی میکند.
حاجآقای شمیرانی، امامجماعت فعلی مسجد آلرسول (ص)، درباره سابقه آشناییاش با این مسجد میگوید: سالها قبل امامجماعت تاکسیرانی بودم و دقیقا در آن سالها (۶۸ تا ۷۸) امامجماعت این مسجد، پسرعمویم مرحوم حاجمحمدصادق شمیرانی بود.
در آن ۱۰ سال خدمت صادقانهاش برای مردم، هر زمان نمیتوانست به مسجد بیاید، از من میخواست نمازجماعت را دایر کنم تا اینکه حاجمحمدصادق در سال ۷۸ درپی یک تصادف، درگذشت و از آن به بعد من امامجماعت مسجد شدم.
مرحوم پسرعمویم، خطیبی توانا و استاد اخلاق بود. ایشان به لحاظ جذب مردم و ارتباط خوبش با آنها، مشهور خاص و عام بود.
حاجآقای شمیرانی، امامجماعت فعلی مسجد آلرسول (ص)، درباره تاثیر ارتباط خوب و سازنده امامجماعت با نمازگزاران بیان میکند: در آیه شریفه قرآن، خداوند خطاب به پیغمبرش میفرماید: «پیغمبر من! اگر تو هم مثل سایر مردم خشن بودی، یک نفر هم به تو نمیگروید»، بنابراین این حسنخلق، کرامت و نیکخویی پیامبر بود که موجب شد مردم در آن شرایط به دین او ایمان بیاورند.
همچنین خود پیامبر میفرمایند: «آمدهام مکارم اخلاق را در میان جامعه کامل کنم»، بنابراین اصل دین تاکید بر حسنخلق، نیکخویی و ارتباط سازنده دارد.
برخی این مسجد را به آلعبا میشناسند و برخی به آلرسول (ص)، اما آنچه بر سردر مسجد نوشته شده است، مسجد آلرسول (ص) است. علت این موضوع را حاجآقای شمیرانی، امامجماعت مسجد، توضیح میدهد: نام اصلی مسجد، آلرسول (ص) است، اما از آنجایی که سالهاست نمازگزارانش در این مسجد با عبا نماز میخوانند، این مسجد به آلعبا معروف شده است.
بنا بر روایات، خواندن نماز با عبا بسیار توصیه شده و اجر و ثواب بیشتری دارد. خدا رحمت کند مرحوم حاجمحمدصادق شمیرانی بزرگ را که این سنت را در این مسجد برپا کرد.
ایشان با بیان خوب و جذابی که با مردم داشت، همه را به گذاردن عبا هنگام نماز تشویق میکرد، ضمن اینکه برخی خاطره دارند که حاجآقا خودش عبا بر دوششان انداخته است؛ البته امروز که جوانترها بیشتر به مسجد میآیند، برخی به این سنت قائل نیستند و ما هم کسی را اجبار نمیکنیم.
یکی دیگر از سنتهای این مسجد از زمان مرحوم شمیرانی بزرگ که تاکنون نیز ادامه دارد، خواندن یک شبانهروز نماز قضا برای هریک از نمازگزارانی است که به رحمت ایزدی میپیوندند.
همچنین چنانچه دوستی از اهل مسجد و محل بیمار شود، عدهای از نمازگزاران برای عیادت به منزلش میروند و از احوال یکدیگر خبر میگیرند.
هرساله در تمام روزهای ماه مبارک رمضان بعد از اقامه نماز صبح، یک اتوبوس و چند خودروی سواری، نمازگزاران را به زیارت حضرت علبنموسیالرضا (ع) میبرند تا ضمن عرض ارادت به ساحت آن امام همام، از شنیدن حدیث قدسی و ذکر مصیبت نیز بهرهمند شوند. این برنامه نیز سنت بهجامانده مرحوم شمیرانی بزرگ، امامجماعت سابق مسجد آلرسول (ص) است.
صندوق خیریه مسجد آلرسول (ص) به گفته حاجآقای شمیرانی، حدود چهار سال است که به طور رسمی فعالیت میکند. این خیریه با کمک خیران محل و نمازگزاران مسجد، ۳۱ خانواده نیازمند را زیر پوشش دارد، همچنین تهیه جهیزیه برای نوعروسان نیازمند و اهدای تغذیه خشک هر دو ماه یکبار به خانوادههای تحت پوشش، از دیگر برنامههای این صندوق خیریه است.
حاجسیدحسن بهشتی، یکی از ساکنان قدیمی گاراژدارهاست که به قول خودش، ۸۸ سال دارد و ۵۰ سال عمرش را در این محله و این مسجد گذرانده است. حاجآقای بهشتی از مرحوم شمیرانی بزرگ خیلی یاد میکند و برای ما در تعریف او میگوید: مرحوم شمیرانی بزرگ آنقدر مردمدار و خوشاخلاق بود که اهالی محل را از همه کوچهها و خیابانها به مسجد میکشاند و باب دوستی و رفاقت همگان را فراهم میکرد.
حاجآقا آنقدر برای مردم محل عزیز بود که هرگاه از کسی چیزی میخواست، هرگز نه نمیشنید و افراد با رضایت و شادی حرف او را میپذیرفتند. در آن سالها همه جوانهایی که به مسجد رفت وآمد داشتند، به برکت ارتباط با مسجد و امامجماعت، نمازشبخوان شدند.
در جریان عبا گذاشتن نمازگزاران مسجد آلرسول (ص)، حاجآقا بیشتر از هرکسی نقش داشت. اول اعلام کردند هرکس استطاعت مالی دارد، برای خود عبا بخرد و در مسجد برای نماز خواندن استفاده کند.
مسجدیها به عناوین مختلف بهویژه به نیت رفتگان عبا میخریدند و وقف مسجد میکردند
بعد هم مسجدیها به عناوین مختلف بهویژه به نیت رفتگان عبا میخریدند و وقف مسجد میکردند.
حاجآقا وقتی میدید برخی عبا نمیاندازند، با شوخی و خنده عبا را بر دوششان میگذاشت و به آنها میگفت: «امروز قرار است جایمان را عوض کنیم، شما امامجماعت باش» و بعد فرد با روی خوشِ حاجآقا، خواسته ایشان را زمین نمیگذاشت و برای خواندن نماز عبا میانداخت.
حاجآقای عرفانیان ساکن محله کوشش است. او دوستی دیرینهای با مرحوم شمیرانی، امامجماعت قدیمی مسجد آلرسول (ص) داشته و معتقد است: مرحوم شمیرانی یکی از بهترین بندگان خدا در آداب و معاشرت، خوشخلقی و خیرخواهی بود.
او خودش را وقف مردم کرده بود و یادم هست که در سخنان پس از نمازجماعت، همیشه مردم را به خیرخواهی و کمک به دیگران دعوت میکرد. خدابیامرز تاکید میکرد: «هرچه میتوانید، به مردم کمک کنید و تا جایی که برایتان مقدور است، دست محتاجی را خالی برنگردانید.»
من هرچه دارم، از توصیهها و رهنمودهای حاجآقای شمیرانی است و مطمئنم آنقدر که من از مرگ ایشان ضرر کردم، خانوادهاش ضرر نکردند. یکی از برکات دوستیام با مرحوم شمیرانی، زیارت هرشب حضرت علیبنموسیالرضا (ع) است. در هر شرایطی رفتن حرم و زیارتمان ترک نمیشد.
ایشان یک ساعت مانده به نماز ظهر و شب سعی میکرد به همه مغازههای اطراف مسجد سری بزند، بعد هم با احوالپرسی و خوشرفتاری، آنها را برای اقامه نماز اول وقت و جماعت راهی مسجد میکرد. بارها از نزدیک میدیدم بین نماز، خدا را به خاطر مسجد و جمعیت نمازگزاران شکر میکرد.
بنا به پیشینه و قدمتی که مسجد آلرسول (ص) دارد، توسعه آن طی فرایندی دهساله در دست اقدام است و قرار است مساحتش به ۹۲۰ متر افزایش یابد. هماکنون زمینهای چهار منزل اطراف مسجد خریداری شده است و در مرحله طراحی قرار دارد.
در پروژه نوسازی مسجد آلرسول (ص) بیشتر به مسائل فرهنگی توجه شده، همچنین یک طبقه شبستان، ۳ طبقه فضای فرهنگی شامل کتابخانه خواهران و برادران، کتابخانه الکترونیک کودک و نوجوان، کانونهای فرهنگی برای خانمها و آقایان، خیریه و... درنظر گرفته شده است.
برپایی کلاسهای قرآن، مفاهیم و تفسیر برای برادران و خواهران و همچنین ویژهبرنامههای اعیاد و شهادت ائمه (ع) به صورت مفصل، از جمله ویژهبرنامههای کنونی این مسجد است.
* این گزارش سه شنبه، ۹ تیر ۹۴ در شماره ۱۵۱ شهرآرامحله منطقه ۷ چاپ شده است.